Stand-by wordt ook wel slaap- of waakstand genoemd. Het is bedoeld om elektrische apparaten niet helemaal uit te schakelen zodat je ze snel weer kunt aanzetten. Denk aan de televisie: in stand-by zijn beeld en geluid uit, maar de tv reageert wel meteen op de afstandsbediening. Apparaten met ingebouwde klok – denk aan oven en magnetron – en apparatuur die je op afstand bedient, staan ook altijd aan. Omdat je er eigenlijk niet bij stilstaat dat apparaten in stand-bystand energie verbruiken, noemen we het: sluipverbruik.
Sluipverbruik geldt trouwens ook voor apparaten die in het stopcontact blijven. Denk aan telefoonopladers en elektrische tandenborstels. Wist je dat al die stekkers in stopcontacten op jaarbasis behoorlijk wat kosten? Door dit sluipverbruik te voorkomen, bespaar je energie en dus geld!
EU-regelgeving
Sinds 2009 moeten apparaten in een ‘laag vermogen’-stand gaan. Voor veel apparaten gebeurt dit na 20 minuten. In 2013 heeft de EU regels ingevoerd die grenzen stellen aan het maximale energieverbruik voor:
- stand-by
- netwerkstand-by
- de uitstand van elektrische apparaten.
Deze regels worden regelmatig strenger, waardoor de stand-bystand steeds zuiniger wordt.
Bepaalde apparaten zoals vaatwassers, desk- en laptops zijn vrijgesteld van de maximale verbruiksregels. Ook apparaten van vóór 2013 vallen buiten die regels en kunnen nog veel energie verbruiken als ze stand-by staan. Precies weten hoeveel het sluipverbruik van jouw oudere apparaten is? Gebruik dan een slimme stekker om dit te meten!
Netwerkverbinding
Steeds meer apparaten zijn verbonden met het internet; denk aan slimme verlichting, (deurbel)camera’s, wasmachines, vaatwassers en airfryers. Volgens EU-regelgeving mag het stand-by verbruik van deze apparaten hoger zijn dan vergelijkbare apparaten die geen internetverbinding hebben. Deze extra energie is nodig om gegevens naar smartphones en andere ‘smart’ of slimme apparaten te sturen. Dit stand-byverbruik kan aardig oplopen.
Lampen met internetverbinding kun je op afstand bedienen met telefoon of afstandsbediening. Vaak kun je ook de lichtsterkte en kleur aanpassen. Omdat je slimme lampen altijd wilt kunnen bedienen, staan ze altijd stand-by. Hierdoor verbruikt een via het internet bedienbare lamp jaarlijks zo’n 18 kWh meer als je het vergelijkt met eenzelfde soort lamp zonder internetverbinding.
De kosten van sluipverbruik
Nieuwsgierig naar de totale verborgen kosten van het sluipverbruik bij jou thuis? Kies hieronder de apparaten die je thuis hebt. We geven een schatting van de kosten per jaar.
- De gegevens zijn gebaseerd op het maximale energieverbruik, volgens de Europese regelgeving over apparaten uit 2015-2017. Omdat apparaten ouder, maar ook nieuwer kunnen zijn, geeft dit een mooi gemiddelde.
- Het werkelijke sluipverbruik hangt af van jouw specifieke apparaten. Deze schatting laat zien wat je aan sluipverbruik kunt verwachten.
De stand-bykosten zijn per apparaat misschien laag, maar als je alles bij elkaar optelt, kom je vaak op een behoorlijk bedrag per jaar uit! Je kunt geld besparen door onnodig sluipverbruik te verminderen.
Sluipverbruik voorkomen
Dit is niet zo moeilijk. De eenvoudigste optie: stekkers uit het stopcontact! Gebruik een slimme stekker, om uit te zoeken welke apparaten veel stand-by-energie verbruiken. Schakel vervolgens de apparaten met het hoogste stand-byverbruik uit. Trek de stekker uit het stopcontact als je het apparaat niet gebruikt of zet een stand-bykiller of slimme stekker in en bespaar veel geld per jaar.
Slimme stekkers
Een slimme stekker – die lijkt heel erg op een stopcontact -plaats je tussen het apparaat en het stopcontact. Veel slimme stekkers hebben een ingebouwde energiemeter waarmee je het energieverbruik van aangesloten apparaten kunt bekijken via een app of de stekker zelf. Zo kun je gemakkelijk zien welke apparaten een hoog stand-byverbruik hebben. Steek de stekker van het apparaat dat je wilt meten in de slimme stekker. Zet het apparaat vervolgens op stand-by. Je kunt het energieverbruik aflezen.
Met een slimme stekker kun je elektrische apparaten, via internet, op afstand bedienen met je smartphone of tablet. Bijvoorbeeld om thuis lampen aan of uit te zetten. Houd er rekening mee dat de slimme stekker verbonden is met internet en daarom standby-energie verbruikt.
Stand-bykiller
Een stand-bykiller lijkt op een slimme stekker maar er is een wezenlijk verschil. Stand-bykillers zijn ‘stopcontacten’ die door hebben dat een apparaat een tijdje niet wordt gebruikt (vaak na 5 tot 10 minuten). Ze schakelen dan automatisch de stroom uit. Minpuntje: je moet zowel de stand-bykiller als het aangesloten apparaat weer aanzetten. Bij een televisie betekent het dat je twee keer de afstandsbediening van de tv moet gebruiken. Bij de eerste keer schakelt de stand-bykiller uit en komt de tv terug in stand-by. Bij de tweede keer gaat de televisie aan.
Besparen op sluipverbruik
Voorbeeld: per dag verbruiken alle apparaten in huis in de stand-bystand bij elkaar opgeteld: 40 watt. In dit voorbeeld gaan we ervan uit dat die apparaten 20 uur per dag stand-by staan. Het rekensommetje:
Zo maak je korte metten met sluipverbruik en bespaar je flink wat geld:
- Schakel apparaten volledig uit wanneer je ze niet gebruikt. Sommige apparaten hebben een schakelaar waarmee je het apparaat helemaal uitzet. Met de aan/uitknop op een afstandsbediening schakel je juist over naar stand-by.
- Haal de stekker uit het stopcontact.
- Gebruik stekkerdozen met een aan/uitschakelaar.
- Gebruik stekkers met een tijdschakelaar om apparaten helemaal uit te zetten als je niet thuis bent of als je, bijvoorbeeld, slaapt.
- Gebruik stand-bykillers: die schakelen automatisch de stroomtoevoer naar aangesloten apparaten af, als je ze niet gebruikt.
- Met slimme stekkers kun je apparaten op afstand aan- en uit schakelen. Bedenk wel dat deze stekkers ook energie verbruiken. Gebruik ze daarom vooral voor apparaten met een hoog stand-byverbruik, zoals desktops en apparaten met een internetverbinding.